Za anoreksją nie stoi wyłącznie chęć bycia szczupłym – to głęboki problem emocjonalny, który wymaga zrozumienia i leczenia. To przede wszystkim dramatyczny sygnał o potrzebie kontroli i bezpieczeństwa.

Zaburzenia odżywiania to poważny problem zdrowotny, który najczęściej dotyka młodzież i młodych dorosłych. Anorexia nervosa uznawana jest za zaburzenie psychiczne o najwyższym wskaźniku śmiertelności. Wczesne rozpoznanie objawów anoreksji oraz szybkie podjęcie działań mogą uratować życie i zdrowie chorego.

Statystyki są alarmujące – pierwsze symptomy jadłowstrętu psychicznego mogą pojawiać się już u dzieci w wieku 13–14 lat. Większość przypadków rozwija się przed ukończeniem 18–20 roku życia. Według danych National Association of Anorexia Nervosa and Associated Disorders około 0,9% kobiet cierpi na anoreksję, a 1,5% zmaga się z bulimią. W Polsce brakuje szeroko zakrojonych badań epidemiologicznych, jednak szacuje się, że anoreksja może dotykać od 0,8 do 1,8% dziewcząt poniżej 18 roku życia. Choroba ta występuje również u chłopców i młodych mężczyzn, choć zdecydowanie rzadziej niż u kobiet.

Co to jest anoreksja?

Anoreksja, inaczej jadłowstręt psychiczny (z łac. anorexia nervosa), to poważne zaburzenie odżywiania charakteryzujące się obsesyjnym dążeniem do utraty wagi, intensywnym lękiem przed przybraniem na wadze oraz zaburzonym obrazem własnego ciała. Osoba chora, mimo skrajnego wychudzenia, nadal postrzega siebie jako “za grubą”.

Warto podkreślić: anoreksja to nie wybór ani “moda na szczupłą sylwetkę”. To poważne zaburzenie wymagające leczenia w interdyscyplinarnym zespole, w skład którego wchodzą lekarz psychiatra, psycholog lub psychoterapeuta, psychodietetyk oraz dietetyk.

Jak anoreksja jest klasyfikowana w medycynie?

W klasyfikacji chorób ICD-10 anoreksja jest oznaczona kodem F50.0. Rozpoznanie choroby opiera się na kilku kluczowych kryteriach. Należy do nich znacząca utrata masy ciała (BMI poniżej 17,5 kg/m² u dorosłych), intensywny lęk przed przytyciem mimo niedowagi, zaburzone postrzeganie własnego ciała oraz zmiany hormonalne, takie jak zanik miesiączki czy spadek libido. Ważne jest także wykluczenie innych chorób fizycznych, które mogłyby tłumaczyć utratę wagi.

Jeśli któreś z tych objawów Cię niepokoją – warto czytać dalej i dowiedzieć się, jak rozpoznać pierwsze sygnały choroby.

Jakie są przyczyny anoreksji?

Przyczyny anoreksji są złożone i rzadko wynikają z jednego czynnika. Często w rozwoju choroby biorą udział zarówno predyspozycje psychiczne, jak i wpływy środowiskowe oraz biologiczne.

Perfekcjonizm, niska samoocena oraz trudności w wyrażaniu emocji to częste cechy osobowości osób z anoreksją. Dodatkowo ogromną rolę odgrywa presja kulturowa, promująca nierealistyczne ideały szczupłej sylwetki, szczególnie w mediach społecznościowych. Wpływ rodziny, nadmierna kontrola lub oczekiwania wobec osiągnięć również mogą zwiększać ryzyko zachorowania. Nie bez znaczenia są też czynniki biologiczne – zaburzenia w pracy neuroprzekaźników odpowiedzialnych za regulację emocji i apetytu.

Pierwsze objawy anoreksji – na co zwrócić uwagę?

Anoreksja rozwija się stopniowo i często przez długi czas pozostaje niezauważona. Jednak istnieją sygnały ostrzegawcze, na które warto zwrócić uwagę.

Osoby chorujące mogą obsesyjnie liczyć kalorie, ważyć każdą porcję jedzenia i unikać wspólnych posiłków, tłumacząc to brakiem apetytu lub wymyślonymi dolegliwościami. Często widać również nadmierną aktywność fizyczną – nawet wtedy, gdy ciało domaga się odpoczynku.

Spadek masy ciała poniżej normy, problemy z koncentracją, przewlekłe zmęczenie i drażliwość to kolejne objawy. U kobiet jednym z alarmujących sygnałów jest zanik miesiączki trwający kilka miesięcy.

Co ważne – nie każda osoba z anoreksją wygląda na wychudzoną. Często przez długi czas maskują one swoje problemy.

Jak sprawdzić, czy anoreksja mnie dotyczy?

Jeśli podejrzewasz u siebie lub kogoś bliskiego problemy z jedzeniem, warto sięgnąć po dostępne online testy przesiewowe.

Jednym z najpopularniejszych jest SCOFF Questionnaire – pięć krótkich pytań, które mogą wstępnie wykazać ryzyko zaburzeń odżywiania.

Warto jednak pamiętać: wyniki tych testów nie zastępują profesjonalnej diagnozy. Jeśli test budzi Twoje obawy – skonsultuj się ze specjalistą: psychologiem, psychiatrą lub psychodietetykiem.

Jak wyjść z anoreksji?

Leczenie anoreksji jest procesem wymagającym zaangażowania i cierpliwości, ale jest możliwe. Kluczową rolę odgrywa psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zmienić negatywne przekonania o jedzeniu i własnym ciele.

Ważnym elementem terapii jest także wsparcie dietetyczne – stopniowa odbudowa zdrowych nawyków żywieniowych pod okiem doświadczonego dietetyka. W niektórych przypadkach konieczne jest również leczenie farmakologiczne, zwłaszcza jeśli współwystępują depresja lub zaburzenia lękowe.

Ogromne znaczenie ma także zaangażowanie rodziny i najbliższych. Świadoma i wspierająca obecność bliskich może znacząco przyspieszyć proces zdrowienia.

Pamiętaj! Im szybciej zostanie podjęte leczenie, tym większe szanse na pełne wyzdrowienie.