Czy zdarza Ci się jeść, mimo że nie odczuwasz głodu? Czujesz później wstyd, złość, a obietnice “od jutra zmienię wszystko” wracają jak bumerang?
Może to wyglądać niewinnie: sięgasz po coś “na poprawę humoru”, “dla rozładowania stresu” albo po prostu “z przyzwyczajenia”. Jednak z czasem te sytuacje zaczynają się powtarzać coraz częściej. Pojawia się trudne do zatrzymania koło: jem, bo czuję napięcie → czuję się źle, że zjadłam/em → jem, żeby to uczucie przykryć.

To może być znak, że zmagasz się z kompulsywnym objadaniem się – poważnym problemem, który wymaga uwagi, zrozumienia i odpowiedniego leczenia.
Kompulsywne objadanie się to nie kwestia słabej woli czy braku silnej motywacji. To złożone zaburzenie, które dotyka emocji, ciała i psychiki. Dobra wiadomość jest taka, że można je skutecznie leczyć – krok po kroku, z odpowiednim wsparciem.

W tym artykule wyjaśnię Ci, czym naprawdę jest kompulsywne objadanie się, jakie są jego przyczyny, jak rozpoznać pierwsze sygnały i co możesz zrobić, aby sobie pomóc. 

Co to jest kompulsywne objadanie się?

Kompulsywne objadanie się (z ang. Binge Eating Disorder, BED) to zaburzenie odżywiania, które charakteryzuje się utratą kontroli nad jedzeniem i spożywaniem bardzo dużych ilości jedzenia w krótkim czasie – często bez fizycznego uczucia głodu.
Po epizodzie objadania często pojawiają się emocje takie jak: wstyd, poczucie winy, złość na siebie czy smutek. Co ważne – kompulsywne objadanie się to choroba. To nie jest “słaba wola”, “brak samodyscypliny” czy “lenistwo”. Wymaga profesjonalnego wsparcia, tak jak inne zaburzenia odżywiania.

Jakie są przyczyny kompulsywnego objadania się?

Kompulsywne objadanie się nie pojawia się bez powodu. Najczęściej jest efektem nakładających się na siebie czynników:

• Czynniki emocjonalne: stres, nuda, samotność, napięcie emocjonalne,
• Negatywna samoocena: krytyczne podejście do swojego ciała i wyglądu,
• Dieta restrykcyjna: drastyczne ograniczanie jedzenia w ciągu dnia często prowadzi do wieczornego objadania,
• Traumy i trudne doświadczenia z przeszłości,
• Problemy w regulacji emocji: jedzenie staje się sposobem na ukojenie emocjonalnego bólu.

Jeśli odnajdujesz tu siebie – pamiętaj, że nie jesteś sama/sam i zasługujesz na realną pomoc.

Jak rozpoznać kompulsywne objadanie się?

Objawy zespołu kompulsywnego objadania się mogą obejmować:

• Jedzenie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie – Często występuje nagły impuls do jedzenia, bez uczucia głodu, co prowadzi do spożycia nadmiernej ilości jedzenia w krótkim czasie, zwykle w ciągu 2 godzin lub mniej. W tym czasie osoba może nie kontrolować ilości spożywanego pokarmu, a sama czynność jedzenia staje się bardziej automatyczna. To intensywne jedzenie, które nie jest oparte na rzeczywistym głodzie, ale raczej na emocjonalnej potrzebie lub impulsie.
• Jedzenie w samotności z powodu wstydu – Osoby z kompulsywnym objadaniem się często czują się zakłopotane swoimi nawykami żywieniowymi, dlatego jedzą w ukryciu. Boją się oceny innych, dlatego wybierają izolację podczas jedzenia.
• Uczucie braku kontroli podczas jedzenia – Pomimo świadomości, że jedzenie jest niekontrolowane, osoba nie potrafi przerwać. Często ma wrażenie, że jedzenie staje się “mechaniczne”, niezdolna do zatrzymania się, nawet jeśli czuje się już pełna.
• Szybkie jedzenie, aż do pojawienia się nieprzyjemnego uczucia przejedzenia – Osoba z tym zaburzeniem może jeść bardzo szybko, by poczuć się “wypełnioną”. To przejedzenie wiąże się z dyskomfortem, ale impulsywne zachowanie prowadzi do utraty kontroli nad ilością spożywanego jedzenia.
• Odczuwanie wstydu, obrzydzenia lub depresji po epizodach objadania – Po zakończeniu objadania, osoby często doświadczają negatywnych emocji. Mogą czuć się winne, złościć się na siebie, a ich samoocena może spadać. To uczucie wstydu czy załamania bywa częścią cyklu, który jeszcze bardziej pogłębia trudności w radzeniu sobie z emocjami.
• Brak regularnych prób kompensacji – W odróżnieniu od bulimii, w kompulsywnym objadaniu się nie występują regularne próby “pozbycia się” spożytych kalorii poprzez wymioty, nadmierne ćwiczenia czy głodówki. Osoba może odczuwać wstyd za swoje zachowanie, ale nie podejmuje działań mających na celu pozbycie się tego, co zjadła.

Jeśli powyższe zachowania brzmią znajomo, to ważny sygnał, że warto podjąć działania. Im wcześniej zauważymy problem, tym łatwiej będzie go rozwiązać. Wczesne rozpoznanie kompulsywnego objadania się daje większe szanse na skuteczną terapię, która pomoże przerwać destrukcyjny cykl i poprawić jakość życia. Opóźnianie reakcji może prowadzić do pogłębienia problemu, a w efekcie trudności w powrocie do zdrowych nawyków.

Kompulsywne objadanie się – jak leczyć?

Leczenie kompulsywnego objadania się opiera się na współpracy z zespołem specjalistów i obejmuje:

• Psychoterapię – szczególnie skuteczna jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zrozumieć mechanizmy leżące u podstaw objadania i budować zdrowsze nawyki,
• Wsparcie dietetyczne – pomoc dietetyka lub psychodietetyka w odbudowie regularnych, zdrowych wzorców jedzenia,
• Farmakoterapia – w niektórych przypadkach psychiatra może zaproponować leki wspomagające leczenie współwystępujących zaburzeń (np. depresji lub zaburzeń lękowych).

Dla wielu osób kluczowe okazuje się też praca nad umiejętnościami radzenia sobie ze stresem oraz nauką akceptacji własnego ciała.

Jak wyjść z kompulsywnego objadania się – pierwsze kroki

Jeśli czujesz, że kompulsywne objadanie się Cię dotyczy – to już pierwszy, ogromny krok.
Co możesz zrobić dalej?

• Nie obwiniaj się – kompulsywne objadanie to mechanizm radzenia sobie, a nie “zła cecha charakteru”,
• Szukaj wsparcia – rozmowa z terapeutą, psychodietetykiem lub grupą wsparcia naprawdę ma znaczenie,
• Ureguluj posiłki – jedzenie 3–5 regularnych posiłków dziennie pomaga zmniejszyć ryzyko napadów,
• Pracuj nad świadomością emocji – ucz się dostrzegać, co naprawdę czujesz, zanim sięgniesz po jedzenie.

Podsumowanie

Kompulsywne objadanie się to poważne zaburzenie odżywiania, ale można z niego wyjść dzięki odpowiedniemu leczeniu i wsparciu.
Jeśli zauważasz u siebie lub bliskiej osoby objawy – nie zwlekaj. Rozmowa z terapeutą czy psychodietetykiem może być pierwszym krokiem do odzyskania równowagi i zdrowych relacji z jedzeniem.

Twoje zdrowie i samopoczucie są ważne. Zasługujesz na pomoc i na spokojne, dobre życie.