10 Faktów o cholesterolu, które każdy powinien znać! Jak dbać o zdrowe serce?

Cholesterol od dawna budzi wiele kontrowersji w świecie zdrowia i dietetyki. Choć pełni on kluczowe funkcje w organizmie, jego nadmiar może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Wysoki cholesterol to jeden z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, które są wiodącą przyczyną zgonów na całym świecie. W artykule wyjaśniamy, czym jest cholesterol, jakie są objawy jego nadmiaru, co go powoduje i jak skutecznie utrzymać jego zdrowy poziom. Poruszymy również temat zespołu metabolicznego, który często współistnieje z podwyższonym cholesterolem.

Co to jest cholesterol – jakie funkcje pełnią

HDL i LDL?

Cholesterol to rodzaj tłuszczu, który jest potrzebny naszemu organizmowi do wielu ważnych rzeczy, jak budowa komórek czy produkcja hormonów. W naszym ciele są dwa główne rodzaje cholesterolu: HDL i LDL. Jeden z nich pomaga nam dbać o zdrowie serca, a drugi może mu szkodzić.  Poznaj ich funkcje, aby lepiej zrozumieć, jak wpływają na ryzyko chorób układu krążenia.

• HDL („dobry cholesterol”):
  Lipoproteiny o wysokiej gęstości wiążą nadmiar cholesterolu z tkanek i transportują go do wątroby, gdzie jest przetwarzany i wydalany. Wysoki poziom HDL działa ochronnie, zmniejszając ryzyko miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.
• LDL („zły cholesterol”):
  Lipoproteiny o niskiej gęstości transportują cholesterol z wątroby do komórek. Gdy poziom LDL jest zbyt wysoki, cholesterol zaczyna odkładać się w tętnicach, tworząc blaszki miażdżycowe. To prowadzi do utrudnionego przepływu krwi, zwiększając ryzyko zawału serca i udaru.

Co powoduje wysoki cholesterol?

Nadmiar cholesterolu może być wynikiem wielu czynników, takich jak:

• Niewłaściwa dieta: Dieta bogata w tłuszcze nasycone i trans.
• Brak aktywności fizycznej: Siedzący tryb życia sprzyja wzrostowi LDL.
• Otyłość: Szczególnie otyłość brzuszna zwiększa ryzyko zaburzeń lipidowych.
• Palenie tytoniu: Zmniejsza poziom HDL i uszkadza naczynia krwionośne.
• Predyspozycje genetyczne: Niektóre osoby mają genetyczną skłonność do podwyższonego cholesterolu.
• Zespół metaboliczny: Kombinacja schorzeń, takich jak otyłość, insulinooporność, nadciśnienie i nieprawidłowy poziom lipidów, zwiększa ryzyko wysokiego cholesterolu.

Objawy wysokiego cholesterolu

Wysoki cholesterol często rozwija się bez wyraźnych objawów, co czyni go szczególnie niebezpiecznym. Jednak w niektórych przypadkach mogą wystąpić:

• Żółtawe grudki na skórze (ksantomy), szczególnie wokół powiek.
• Bóle w klatce piersiowej związane z miażdżycą.
• Objawy związane z powikłaniami wysokiego cholesterolu, takie jak zawał serca czy udar.

Jak obniżać cholesterol?

Zdrowy cholesterol to efekt prostych zmian w codziennym życiu. Warto zadbać o dietę, ruch i unikać złych nawyków, które mogą podnosić jego poziom. Zobacz, co możesz zrobić, by wspierać swoje serce każdego dnia.

1. Zmiana diety:
   • Ograniczenie tłuszczów nasyconych i trans.
   • Zwiększenie spożycia błonnika (produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa).
   • Wybieranie zdrowych tłuszczów nienasyconych (olej oliwkowy, awokado, orzechy).
2. Aktywność fizyczna:
   Regularne ćwiczenia pomagają zwiększyć poziom HDL i obniżyć LDL. Nawet 30 minut umiarkowanej aktywności dziennie, jak spacer czy jazda na rowerze, przynosi korzyści.
3. Unikanie używek:
   • Palenie tytoniu obniża HDL i uszkadza naczynia krwionośne.
   • Ograniczenie alkoholu pomaga unormować poziom cholesterolu.
4. Leczenie farmakologiczne:
   Farmakologiczne leczenie dyslipidemii to indywidualna decyzja lekarska, jednak warto pamiętać, że dieta i aktywny tryb życia mogą znacząco wpłynąć na poprawę profilu lipidowego oraz obniżenie poziomu cholesterolu.

Zespół metaboliczny a cholesterol

Osoby z zespołem metabolicznym są szczególnie narażone na wysoki cholesterol. Kombinacja otyłości brzusznej, insulinooporności, nadciśnienia i nieprawidłowych lipidów wymaga kompleksowego podejścia: od zmiany stylu życia po regularne kontrole lekarskie.

Badanie poziomu cholesterolu

Najbardziej miarodajne wyniki daje lipidogram – badanie krwi określające poziom cholesterolu całkowitego, HDL, LDL i trójglicerydów. Zaleca się wykonywanie tego badania raz w roku, szczególnie u osób z grupy ryzyka.

Cholesterol całkowity (TC – Total Cholesterol):

1. • Norma: poniżej 190 mg/dl (5,0 mmol/l).
   • Granicznie podwyższony: 190-239 mg/dl (5,0-6,1 mmol/l).
   • Wysoki: powyżej 240 mg/dl (6,2 mmol/l).
2. LDL („zły cholesterol”):
   • Optymalny: poniżej 115 mg/dl (3,0 mmol/l) – dla osób zdrowych.
   • Cel dla osób z grup ryzyka (np. cukrzyca, miażdżyca): poniżej 100 mg/dl (2,6 mmol/l) lub nawet poniżej 70 mg/dl (1,8 mmol/l) w przypadku bardzo wysokiego ryzyka.
3. HDL („dobry cholesterol”):
   • Dla kobiet: powyżej 50 mg/dl (1,3 mmol/l).
   • Dla mężczyzn: powyżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l).
   • Wyższy poziom HDL jest korzystny.
4. Trójglicerydy (TG):
   • Norma: poniżej 150 mg/dl (1,7 mmol/l).
   • Podwyższony: 150-199 mg/dl (1,7-2,2 mmol/l).
   • Wysoki: powyżej 200 mg/dl (2,3 mmol/l).

Zdrowy poziom cholesterolu to fundament profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych. Regularne badania, odpowiednia dieta, aktywność fizyczna i eliminacja szkodliwych nawyków to klucz do ochrony serca. Warto dbać o swoje zdrowie, bo mamy je tylko jedno.